Informacja o tym, że kawa należy do produktów o walorach prozdrowotnych, budzi coraz mniejsze zdziwienie. Kolejne dowody naukowe potwierdzają zależność między spożyciem kawy a prewencją chorób, w tym Alzheimera. Coraz więcej wiadomo na temat ochronnego wpływu kawy na serce, nerki czy jej powiązań ze zmniejszoną zachorowalnością na liczne nowotwory. W listopadzie, miesiącu świadomości cukrzycy, warto wspomnieć o możliwej pozytywnej roli kawy w zapobieganiu rozwoju tego schorzenia.
Cukrzyca – czy Polacy powinni się martwić?
W Polsce narasta problem nadmiernej konsumpcji cukru oraz otyłości, a w związku z tym i zachorowalności na cukrzycę. Ogólnopolskie dane nie pozostawiają złudzeń – w ciągu dekady (między 2008 a 2017 rokiem) przeciętne spożycie cukru na jednego mieszkańca naszego kraju zwiększyło się o ponad 6 kg! Mimo wzrostu świadomości na temat niekorzystnego zdrowotnie dosładzania, np. kawy czy herbaty, wciąż spożywamy zbyt dużo cukru wraz z różnymi produktami żywnościowymi i napojami, które go zawierają. Powoduje to, że problem otyłości dotyczy już co czwartego Polaka.
- Prof. dr hab. Krystyna Gutkowska, Dyrektor Instytutu Nauk o Żywieniu Człowieka
Wśród pijących kawę ryzyko cukrzycy mniejsze o jedną trzecią
Może się wydawać, że świadomość konsumentów na temat związku między sposobem odżywiania się a zdrowiem jest wysoka, jednak okazuje się, że w niewielkim stopniu wpływa ona na konkretne wybory żywieniowe.
Zauważmy, że ludzie najczęściej traktują jedzenie w kategoriach przyjemności – wybierają to, co lubią. Ten hedonistyczny aspekt może być zgubny, ponieważ nie zawsze to, co nam smakuje, jest dobre dla organizmu, a w konsekwencji dla naszego zdrowia. A to właśnie dzięki dietoprofilaktyce, czyli dostarczaniu odpowiednich składników pokarmowych we właściwych proporcjach, można zmniejszyć zachorowalność na choroby cywilizacyjne, do których należy cukrzyca typu 2.
- Prof. dr hab. Krystyna Gutkowska, Dyrektor Instytutu Nauk o Żywieniu Człowieka
Wszystkich miłośników kawy zapewne ucieszy informacja, że napój ten jest nie tylko niezwykle smaczny, ale i zyskał sławę na polu prewencji chorób. Jedno z najnowszych badań przekrojowych, w którym analizie poddano ponad milion uczestników, pokazało, że ryzyko zachorowania na cukrzycę zmniejszało się w przypadku osób spożywających kawę. Naukowcy brali pod uwagę różne porcje kawy spożywane w ciągu dnia. Okazało się, że ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 malało z każdą kolejną filiżanką małej czarnej – od 20-25% przy 3 porcjach do około 33% w przypadku wypijania 5-6 kaw dziennie.
Ochronne działanie polifenoli zawartych w kawie
Badacze początkowo efekt zapobiegania cukrzycy przypisywali kofeinie, głównej substancji aktywnej zawartej w kawie. Późniejsze badania wykazały jednak, że spożywanie kawy bezkofeinowej wiązało się z takim samym poziomem ochrony, jak w przypadku kawy z kofeiną. Wskazano wówczas na istotną rolę polifenoli, znanych powszechnie ze swych właściwości antyoksydacyjnych. Polifenole zawarte w kawie stymulują peptyd glukagonopodobny (GLP-1), główny hormon jelitowy, który odpowiada m.in. za wydzielanie insuliny po posiłku. Wykazano, że wydłużone aktywowanie tego hormonu osłabia rozwój cukrzycy. Inne badania dowiodły, że polifenole zawarte w naparze kawy mogą przyczyniać się do zmniejszenia przyrostu masy ciała i zwiększenia wrażliwości organizmu na insulinę.
Różne są ziarna kawy i różne metody parzenia, dlatego zawartość składników bioaktywnych, czyli wspomnianych polifenoli, w filiżance kawy jest bardzo zróżnicowana. Aby mogły spełnić swą funkcję, musimy im trochę „pomóc”, unikając słodzenia kawy. Dodatek cukru może niwelować korzystne działanie kawy. Zaleca się spożycie od 3 do 5 filiżanek kawy dziennie.
- Prof. dr hab. Krystyna Gutkowska, Dyrektor Instytutu Nauk o Żywieniu Człowieka
Prócz umieszczenia kawy na liście składników codziennej, prozdrowotnej diety, w prewencji cukrzycy należy też zwiększyć aktywność fizyczną i zrezygnować ze słodkich napojów oraz przekąsek, a więc zmienić styl życia na bardziej prozdrowotny.
