Za kilka dni rozpoczyna się rok szkolny. Dla rodziców oznacza to niemałe wydatki. Tylko za komplet podręczników do kolejnej klasy przyjdzie im zapłacić kilkaset złotych. To znaczne obciążenie dla rodzinnego budżetu – przyznają wydawcy – ale pojedyncza książka nie jest droga. Kosztuje tyle samo, co powieść czy kryminał.
Jarosław Matuszewski z Wydawnictw Szkolnych i Pedagogicznych nie zaprzecza, że jednorazowy zakup podręczników to często spory kłopot dla rodziców dzieci w wieku szkolnym. Najuboższym pomaga rząd. W tym roku przeznaczy 128 mln zł na wyprawki dla dzieci z takich rodzin. Jednak skala problemu jest większa.
– Byłoby pewnie najlepiej, gdyby udało się stworzyć system, w którym rodzic mógłby płatność za komplet podręczników rozłożyć na 10 miesięcy. Ale stworzenie takiego systemu należy raczej do sieci księgarń czy do dystrybutorów, a nie do wydawców – ocenia w rozmowie z Agencją Informacyjną Newseria Jarosław Matuszewski. – Z wyjątkiem klas 1-3, to nauczyciele decydują o wyborze podręczników od różnych wydawców. W związku z czym to, że WSiP stworzy system ratalny spowoduje to, że rodzic będzie mógł kupić w ten sposób dwie książki albo cztery, a nie komplet.
Paradoksalnie, czasem ułatwieniem może być podzielenie książki na dwie części na każdy semestr tak, by rozłożyć wydatek związany z jej zakupem na wrzesień i luty.
Jak podkreśla rzecznik WSiP, wydawcy również starają się pomóc rodzicom, proponując rządowi pewne rozwiązania i rozmawiając z sieciami dystrybucyjnymi o obniżce ich kosztów, które stanowią ok. 35 proc. ceny podręcznika.
– Prawie połowa ceny podręcznika to są koszty niezwiązane z produkcją, tylko z podatkiem VAT i z uplasowaniem tego produktu, czyli przypadające księgarzom, dystrybutorom, na transport i całą logistykę. 25 proc. to przygotowanie podręcznika, koszty autorskie, koszty ilustracji. Kolejne 20 proc. to jest druk, oprawa i cała ta techniczna strona. Około 10 proc. to jest marża wydawców – mówi Marcin Roszkowski, prezes Instytutu Jagiellońskiego.
Marża, która od lat pozostaje na niezmienionym poziomie. W 2006 roku Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową w raporcie „Rynek podręczników w Polsce – skutki administracyjnego regulowania cen” udowodnił, że podtrzymywane przez dużą część opinii publicznej przekonanie o wysokich zyskach wydawców edukacyjnych jest mitem.
Rzecznik Wydawnictw Szkolnych i Pedagogicznych podkreśla, że dla wydawców każdorazowa zmiana w programie nauczania, wprowadzana przez resort edukacji, to duże wyzwanie. Proces przygotowania nowego podręcznika trwa około 2-3 lat.
– Trzeba nie tylko przygotować książki zgodne z podstawą, ale i z oczekiwaniami nauczycieli i modelami nowoczesnej edukacji. Dzisiaj, żeby przygotować podręcznik nie tylko trzeba przygotować wersje papierową, ale trzeba przygotować wersje elektroniczną, ćwiczenia, rozmaite materiały metodyczne dla nauczycieli. To jest duża praca i duże wyzwanie dla firmy – podkreśla Jarosław Matuszewski.
Wciąż jednak bardzo opłacalne. Według szacunków wartość całego rynku wynosi od 800 mln zł do nawet 1 mld złotych. Dzięki temu możliwa jest na rynku konkurencja.
– Efekt coraz lepszej edukacji w Polsce wynika również z tego, że są coraz lepsze podręczniki w Polsce, bo jest konkurencja między wydawcami. Więc chcemy, żeby tak jak do tej pory, nadal była konkurencja między wydawcami, czy to w wersji papierowej czy elektronicznej – mówi Jarosław Matuszewski.
Eksperci ostrzegają, że proponowany przez rząd projekt e-podręcznik może zaszkodzić tej konkurencji. Zgodnie z jego założeniami, za trzy lata, obok tradycyjnych książek, do każdego przedmiotu będzie dostępny jeden bezpłatny e-podręcznik, z którego ma korzystać około 40 proc. uczniów i nauczycieli.
I chociaż nie wszystkim wydawnictwom projekt w takim kształcie przypadł do gustu, to większość z nich proces cyfryzacji w polskich szkołach popiera i od lat się do niego przygotowuje.
– Tworzymy e-podręczniki, dzięki którym nauczyciele mogą prowadzić lekcje. Nazywamy je multibookami. Tworzymy e-ćwiczenia, dzięki którym nauczyciel może zdecydować, czy uczeń ma zrobić pracę domową w wersji papierowej, czy elektronicznej. Cyfryzacja w tym zakresie to już jest fakt. To się dzieje – podkreśla rzecznik WSiP. – Poza tym chcielibyśmy takiego rozwiązania, w którym Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego umożliwia korzystanie z rozmaitych zasobów narodowych, zgromadzonych w Bibliotece Narodowej czy muzeach. Chcielibyśmy, żeby te wszystkie zasoby zostały udostępnione centralnie, i żeby mogli z nich korzystać nauczyciele, uczniowie i wydawcy.
