Grzegorz Sitarski urodził się 12 lutego 1932 w Warszawie, w rodzinie nauczycielskiej z Nadarzyna. Jego ojciec Mieczysław Sitarski od roku 1929 pracował w szkole, w Młochowie, a od 1930 r. w Nadarzynie jako nauczyciel przedmiotów ścisłych. Matka Jadwiga z Zawadzkich, pochodziła z Wilna. W tych samych latach, uczyła tam przyrody, śpiewu i języka rosyjskiego.
Rodzina Sitarskich mieszkała w Nadarzynie przy ulicy Błońskiej 27 (ich domek stoi tam do dziś). Grzegorz spędził tu dzieciństwo i tu dorastał wraz z młodszą siostrą Elżbietą. Do szkoły powszechnej poszedł w roku szkolnym 1938/1939. Przerwę w nauce spowodowała rok później wojna. Mimo zajęcia budynku szkoły przez Niemców, Grzegorz Sitarski ukończył drugą klasę w terminie. Przez całą okupację uczęszczał do szkoły powszechnej z zakresem nauczania dozwolonym przez Niemców. Przedmiotów zabronionych przez okupanta (historii, geografii) uczył się na tajnych kompletach. W takim trybie rozpoczął też naukę w liceum.
Jego ojciec, był pełnomocnikiem Tajnej Organizacji Nauczycielskiej w Gminie Młochów, co wymagało sporej odwagi, ponieważ każdy donos Niemcom, mógł dla osób w to zaangażowanych przynieść tragiczne skutki. Nie obyło się jednak bez zastraszania. Pojawiały się anonimy wśród których jeden brzmiał „Panie Sitarski jak pan nie przestanie uczyć historii i geografii to skończy pan w obozie”. Szczęśliwie, tajne nauczanie w Nadarzynie i na terenie całej gminy (szczególnie aktywne w Kostowcu) nie miało tragicznych następstw.
Grzegorz Sitarski od 1945 roku, aż do matury był uczniem gimnazjum, a potem liceum im. Tomasza Zana w Pruszkowie. Tu rozwinęły się jego nieprzeciętne zdolności, które wykorzystywał do wygrywania szkolnych olimpiad matematycznych. Zdobył też szachowe mistrzostwo Warszawy. Talenty te odziedziczył po swoim ojcu. Po matce był uzdolniony muzycznie, co pozwoliło mu ukończyć również szkołę muzyczną.
Największą jego pasją, była jednak astronomia, a ta zaprowadziło go w 1950 roku na studia astronomiczne, na wydziale matematyczno-przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego.
Tuż po zakończeniu studiów, dostrzegając w Grzegorzu Sitarskim potencjał wybitnego badacza zatrudniono go w Polskiej Akademii Nauk, gdzie pracował niemal całe swoje życie z krótka przerwą, kiedy podjął kilkuletnia pracę w resortowym Instytucie Maszyn Matematycznych, dzięki czemu znalazł się „bliżej” ważnego dla siebie środowiska warsztatowego, w którym powstawały ówczesne koncepcje i projekty informatyczne tj. systemy sprzętu oraz oprogramowania komputerowego.
Do PAN wrócił, kiedy powstawały w Akademii dwie nowe jednostki organizacyjne związane z astronomią – Centrum Astronomii im. M. Kopernika oraz Centrum Badań Kosmicznych, bardziej interdyscyplinarnie zorientowane na łączenie aspektów badawczych z praktyką eksploracji kosmosu tj. z nowoczesnymi technologiami oraz z międzynarodowymi programami lotów w kosmos.
W Zakładzie Astronomii, Polskiej Akademii Nauk, Obserwatorium Uniwersytetu Warszawskiego, zajmował się badaniem ruchu orbitalnego krótko-okresowej komety Grigg-Skjellerup i w roku 1962 na ten temat obronił pracę doktorską.
Od samego początku swojej pracy jego pasją było badanie ruchu orbitalnego komet i planetoid, wykorzystywał przy tym swój niezmierny talent matematyczny w świecie wciąż rozwijających się języków oprogramowania, stając się w Polsce pionierem w dziedzinie zastosowań komputerów do badania mechaniki nieba. Stworzył unikatowy i stale doskonalony pakiet oprogramowania obliczeń orbitalnych, pozwalający wyznaczać nie tylko dokładne położenia małych ciał Układu Słonecznego, ale także precyzyjnie określać możliwości bliskiego zbliżania się takich obiektów do Ziemi, co bardzo ważne – śledzić prawdopodobieństwo ich zderzeń z Ziemią. Przy tym w sposób szczególny traktował materiał obserwacyjny obejmujący współczesne i odległe w czasie obserwacje danego obiektu. Pakiet ten jest wciąż modyfikowany i rozwijany.
Od 1967 roku, był członkiem Międzynarodowej Unii Astronomicznej (MUA), a w latach 1967-1976, był wiceprezydentem Komisji 20 MUA oraz członkiem grupy roboczej dla spraw komet. W latach 1979-1982 pełnił funkcję prezydenta tej komisji. W uznaniu jego zasług, Międzynarodowa Unia Astronomiczna, w roku 1980 nazwała jego nazwiskiem planetoidę o niskim numerze katalogowym 2042. Dla porównania, dzisiaj mamy już tych ponumerowanych planetoid ponad 400 tysięcy.
W roku 1968 uzyskał tytuł doktora habilitowanego na Uniwersytecie Poznańskim im. Adama Mickiewicza, a podstawą jego habilitacji była praca „Approaches of the Parabolic Comets to the Outer Planets” (opublikowana w „Acta Astronomica” vol. 18:1968 no 2 p.171-195).
Profesorem nadzwyczajnym został w roku 1982, a od 1991 był profesorem zwyczajnym.
Profesor Grzegorz Sitarski był promotorem prac doktorskich, z zakresu z zakresy dynamiki małych ciał układu słonecznego oraz autorem licznych opinii i recenzji prac na stopnie naukowe nie tylko z mechaniki nieba, ale także z pogranicza astronomii i innych dziedzin.
Od 1997 pracował na Wydziale Fizyki Uniwersytetu w Białymstoku, ale nadal intensywnie pracował naukowo w grupie Dynamiki Układu Słonecznego i Planetologii Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk.
Losy Grzegorza Sitarskiego nie skupiły się tylko na nauce. W życiu prywatnym miał żonę Anną z domu Buresz, z którą pobrał się w 1962 roku (w 2012 roku obchodzili swoje złote gody). Żona Grzegorza – jest z wykształcenia bibliotekarzem, ale los sprawił, że w pracy poszła drogą przede wszystkim badań naukowych. Po studiach na UW, została asystentem w swoim macierzystym Instytucie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej, zajmując się z pasją od początku do końca swej pracy zawodowej, zastosowaniem komputerów w pracy bibliotek oraz we wszelkiego rodzaju procesach dokumentacyjnych i informacyjnych.
Grzegorz ze swoją żoną Anną dochowali się dwoje dzieci. Syna Marcina (ur. w 1965 r.), który z zamiłowania po swojej Babci ze strony mamy został ogrodnikiem, a uzyskując specjalizację w zakresie konserwacji ogrodów historycznych, przez ponad 20 lat przepracował w Łazienkach Królewskich w Warszawie oraz córkę Berenikę (ur. w 1976 r.- jej starożytne - astronomiczne imię wybrał Grzegorz, z nazwy gwiazdozbioru „Warkocz Bereniki”). Berenika jest doktorem biologii. Studiowała na UW, a doktorat zrobiła w Instytucie Biologii Doświadczalnej im. Nenckiego PAN-u. Z kariery naukowej zrezygnowała, oddając się nauczaniu.
Grzegorz Sitarski zmarł zaraz po swoich 83 urodzinach, 20 lutego 2015 roku. Pochowany został w rodzinnym grobie na cmentarzu w Nadarzynie.
***
Grzegorza Sitarskiego znałem od zawsze, bo był synem moich sąsiadów przy ulicy Błońskiej. Kiedy Grzegorz rozpoczynał studia, ja wkraczałem w świat dziecięcych, a później młodzieńczych zainteresowań. Wiedziałem, że skończył studia i że był astronomem. Jego szkolni koledzy często chwalili się, że znają takiego wykształconego człowieka, ale jego rzadką specjalnością naukową, zacząłem się interesować dopiero przy okazji opisywania przeze mnie tematów z historii Nadarzyna.
W ostatnich latach odwiedzałem Go dwukrotnie w Białymstoku, często dopytywałem o historię jego Rodziców i szkolne wydarzenia nadarzyńskie. Dużo rozmów prowadziliśmy również telefon. Kiedy na Facebooku ukazała informacja o potrzebie oddawania krwi dla Grzegorza, zgłosiłem się do szpitala. Niestety było już za późno, a ja okazałem się za stary.
Dopiero uroczystość pogrzebowa, w której brały udział uniwersyteckie osobistości i odczytywano kondolencje światowych instytucji naukowych, uświadomiłem sobie jak wielka była to postać. To wtedy zwiększyły się moje zainteresowania jego osobą i dorobkiem naukowym. Przyznaję się i trochę się zawstydziłem, że znałem Grzegorza, jako starszego ode mnie chłopaka z sąsiedztwa, ale nie znałem Go jako uczonego. Dopiero przeczytane lektury o Jego pasjach i dokonaniach,o Jego pozycji w międzynarodowym środowisku astronomów, wzbudziły we mnie wielkie odczucie uznania i dumy, że znałem Grzegorza i że pochodził z Nadarzyna, że wychowywał się na Błońskiej, w moim bliskim sąsiedztwie.
Te moje zainteresowanie Grzegorzem Sitarskim, pobudziło we mnie potrzebę zwrócenia uwagi na także inne osoby z nadarzyńskiego środowiska, również związane ze światem nauki i okazało się, że takich osób urodzonych w Nadarzynie jest o wiele więcej, o czym postaram się również napisać.
Ryszard Zalewski
Bardzo dziękuję p. prof. Danucie Sitarskiej oraz p. prof. Krzysztofowi Ziółkowskiemu za pomoc w opracowaniu tego biogramu.
