155 rocznica Powstania Styczniowego

W 155 rocznicę Powstania Styczniowego, pan Ryszard Zalewski można powiedzieć już jak zwykle, przygotował na tę okoliczność okazałą wystawę, w której nie zabrakło akcentów nadarzyńskich.

Powstanie Styczniowe rozpoczęło się w nocy z 22 na 23 stycznia 1863 roku i było najdłużej trwającym zrywem niepodległościowym w epoce porozbiorowej. Do walki wciągnęło wszystkie warstwy społeczeństwa, odcisnęło się silnie na ówczesnych stosunkach międzynarodowych, a wreszcie spowodowało ogromny przełom społeczny i ideowy w dziejach narodowych, co wywarło decydujący wpływ na rozwój nowoczesnego społeczeństwa polskiego.

Ochotnicy pochodzili z ludu miejskiego, szlachty zaściankowej, robotników, inteligencji, młodzieży gimnazjalnej i studenckiej. Późną wiosną i latem 1863 walczyło do 35 tys. powstańców, mając przeciwko sobie w samym tylko Królestwie 145 tys. Rosjan. Tajemnym państwem polskim kierował RN. Podlegała mu cywilna i wojskowa organizacja terenowa. Powstańczą dyplomacją z centralą w Paryżu kierował Władysław Czartoryski.

Niestety, powstanie mimo początkowych sukcesów zakończyło się klęską powstańców, z których kilkadziesiąt tysięcy zostało zabitych w walkach, blisko 1 tys. straconych, ok. 38 tys. skazanych na katorgę lub zesłanych na Syberię, a ok. 10 tys. wyemigrowało.

Wśród powstańców znalazło się też kilku mieszkańców Gminy Nadarzyn.

Aleksander Konstanty Włodzimierz Pisanecki
Urodził sio 14 sierpnia 1840 roku w Nadarzynie jako syn lekarza Józefata Pisaneckiego (Konsyliarza Magistra Medycyny i Chirurgii) i Pauliny z Radyszkiewiczów córki zarządcy dóbr nadarzyńskich. Ojciec prowadzi praktykę lekarską w Warszawie i Nadarzynie. Do powstania przystąpił jak jego starszy brat kapitan kosynierów Idzi Stefan Henryk. Zginął w bitwie pod Przypkami 30 września 1863 roku. Pochowany w zbiorowej mogile na cmentarzu w Tarczynie.

Idzi Stefan Henryk Pisanecki
Urodził się dnia 27 lipca 1838 roku w Nadarzynie jako syn lekarza Józafata Pisaneckiego (Konsyliarza, Magistra Medycyny i Chirurgii) i Pauliny Radyszkiewiczowny córki zarządcy dóbr nadarzyńskich. Ojciec prowadził praktykę lekarską w warszawie i Nadarzynie. Po ukończeniu szkoły średniej podjął pracę jako urzędnik na kolei Warszawsko - Wiedeńskiej. Zaangażował się w działania konspiracyjnej przystąpi, do powstania styczniowego. W oddziale "Dzieci Warszawy" był dowódcą formacji kosynierów w stopniu kapitana. W bitwie pod Ossą 9-10 lipca 1863 odniósł ciężkie rany i zmarł.

Łukasz lwanowicz
Urodzony 16 września 1843 roku w Strzeniówce (ojciec Michał, matka Marianna z Flisów) parafia nadarzyńska, zmarł w roku 1921 w Nadarzycie i jest pochowany na naszym cmentarzu. Od swojego ojca Władysława Zalewskiego (rocznik 1906 ps. Bohun), zanotowałem relację z ok 1964 roku, o tym, że powstaniec ze Strzeniówki miał bardzo uroczysty pogrzeb, ze wszystkimi chorągwiami z kościoła i wskazał mi grób na cmentarzu (wtedy jeszcze ziemny, chyba). Od rodziny Łukasza Iwanowicza wiem o tymn, że ks. Czesław Maliszewski proboszcz parafii Nadarzyn 1918-1957 gdy dowiedział się podczas spowiedzi o przeżyciach powstańczych, zorganizował mu pogrzeb odpowiedni dla zasług żołnierskich z piękną przemową.

Wiktor Stencel
Żołnierz rodem z Nadarzyna, zmarł w Meksyku 10 czerwca 1865 roku w wieku lat 26. Dokumenty mówią iż, to syn Zofii z Psarskich i Edwarda Stentzla z Ruśca, brat Zofii Wandy Marii. Po upadku powstania trafił do jednej z twierdz Cesarstwa Austriackiego sojusznika Rosji. Został aresztowany lub internowany jak wielu powstańców styczniowych przez władze austiackie. Mając do wyboru ekstradycje do Rosji i Sybir albo śmierć, zaciągnął się jako "ochotnik" do Austriackiego Korpusu Ochotniczego formacji wspierającej cesarza Maksymiliana I. Najważniejsza zachętą był niezły żołd i obietnica przydziału ziemi, czy gospodarstwa rolnego w Meksyku. Takiego wyboru dokonało 541 powstańców styczniowych. Wiktor Stencel w czasie wojny w Meksyku przeszedł na stronę wojsk Benito Juareza przywódcy meksykańskiego walczącego o niepodległość Meksyku. Trwafił jednak do niewoli austriackiej i został rozstrzelany.

Wystawa jest prezentowana w Nadarzynie przy ulicy Błońskiej 3