Zdrowe dziecko w czasie wakacji!
Okres wakacyjny to czas wypoczynku i zabawy, który jednak niesie ze sobą wiele czyhających na dziecko niebezpieczeństw. Nawet najmniejszy wypadek może nam zepsuć upragniony, rodzinny wyjazd i dlatego należy się do niego przygotować.
Na wypoczynek wybieramy się zazwyczaj w miejsca zatłoczone np. plaża, szlak górski, gdzie nawet najlepiej pilnowane dziecko, może się zgubić. Dlatego warto założyć dziecku opaskę na rękę, zawierającą numer telefonu do opiekuna. Jeśli nie mamy pod ręką opaski, zabezpieczmy się kartką z danymi umieszczoną w kieszonce dziecka. Pozwoli nam to na szybsze jego odnalezienie.
Pamiętajmy także o upałach, które doskwierają wszystkim bez względu na wiek. Delikatna skóra dziecka tym bardziej narażona jest na poparzenia słoneczne, dlatego nie zapominajmy o odpowiednim kremie z filtrem oraz nakryciu na głowę.
W żadnym wypadku nie można zostawiać śpiącego dziecka samego w samochodzie!
Warto również na czas wyjazdu zabrać ze sobą apteczkę, w której powinno znaleźć się:
- woda utleniona,
- plastry, bandaż,
- pinceta, np. do wyjęcia kleszcza, drzazg,
- leki przeciwbólowe, na gorączkę, na kłopoty z żołądkiem,
- spray przeciwko owadom,
- żel na złagodzenie objawów ukąszenia
- inne leki, które przyjmuje dziecko.
Kilka rad jak postępować w sytuacjach zagrożenia życia.
Sytuacje zagrożenia życia
A) Zatrzymanie krążenia oraz oddychania
1. Upewnij się, że jest bezpieczne, i sprawdź, czy oddycha
Sprawdź świadomość dziecka (krzyknij do dziecka oraz delikatnie nim potrząśnij – jeśli podejrzewasz uraz kręgosłupa, nie ruszaj dziecka!!!)
a) Jeśli dziecko odpowiada lub rusza się:
· Pozostaw je w takiej pozycji, w jakiej je zastałeś, pod warunkiem, że jest ona bezpieczna, powtarzaj regularnie ocenę stanu ogólnego.
b) Jeśli nie odpowiada:
· głośno wołaj o pomoc
· udrożnij drogi oddechowe przez odgięcie głowy i uniesienie żuchwy,
· utrzymując drożność, oceń słuchem, dotykiem oraz wzrokiem, czy występują prawidłowe oddechy (max. 10 s).
2. Oddycha:
a) prawidłowo : ułóż w pozycji bezpiecznej oraz regularnie oceniaj oddech,
b) nie oddycha:
· oczyść drogi oddechowe,
· wykonaj pięć oddechów :
1. u dzieci > 1 r. ż.:
a) utrzymuj drożność poprzez odgięcie głowy, uniesienie żuchwy,
b) kciukiem i palcem wskazującym zaciśnij miękkie części nosa,
c) rozchyl nieco usta dziecka, ale utrzymuj uniesienie bródki ,
d) nabierz oddech i obejmij usta dziecka,
e) wykonaj pięć krótkich wdechów zastępczych i pozwól na powolny wydech
2. u niemowląt:
a) jak wyżej, z tym że nie odginamy głowy (pozycja neutralna z uniesieniem bródki) (niewielkie oddechy – ok. 50-60 ml powietrza dla niemowląt)
b) wykonaj 30 uciśnięć klatki piersiowej głębokość ok. 0,5 cm (technika: dwa oddechy – 30 uciśnięć).
3. a) U niemowląt : uciskamy klatkę piersiową dwoma palcami ( przy jednym ratowniku) lub obiema rękami, uciskając dwoma kciukami (przy dwóch ratownikach).
b)u starszych dzieci (technika uciskania ręką lub dwoma rękami).
B) Omdlenie
Utracie przytomności może towarzyszyć upadek dziecka, co może doprowadzić do urazów wynikających z uderzenia o otaczające przedmioty. Pomoc polega na ułożeniu na plecach
z równoczesnym uniesieniem kończyn górnych i dolnych. Należy zapewnić dostęp świeżego powietrza i pod żadnym pozorem nie wlewać do ust zimnej wody (ryzyko zakrztuszenia) ani nie cucić poprzez uderzenia w twarz! Jeśli po kilku minutach świadomość nie powraca, trzeba wezwać pogotowie ratunkowe.
1. Złamania
Złamanie rozpoznaje nawet niewprawny ratownik, widząc, iż objawia się ono bólem, brakiem możliwości poruszenia kończyną i szybko tworzącym się obrzękiem. Na złamanie wskazywać może też nienaturalny kształt kończyny lub jej nienormalna długość (skrócenie) albo widoczne wybrzuszenie. Pierwsza pomoc polega na unieruchomieniu złamanej kości (nie wolno poruszać złamaną kończyną ani jej prostować) . Jeśli złamanie powikłane jest otwartą, krwawiącą raną, należy ją zabezpieczyć opatrunkiem uciskowym i niezwłocznie udać się do szpitala.
2. Urazy głowy i twarzy (oka)
A) Urazy głowy. Postępowanie polega na dokładnym umyciu głowy, zabezpieczeniu krwawienia poprzez opatrunek jałową gazą (gazikiem) i założeniu siatki opatrunkowej. Jeśli doszło do poważniejszego krwotoku lub u dziecka występują objawy wskazujące na złamanie kości podstawy czaszki ( wyciek wodnistej wydzieliny z nosa, krwiak okularowy, utrata powonienia, porażenie ruchów gałek ocznych, wyciek z ucha, zawroty głowy, wylew podskórny w okolicy wyrostka sutkowego, jednostronna utrata słuchu, zaburzenia oddychania, spadek ciśnienia tętniczego, przyspieszenie częstości rytmu), niezwłocznie należy sprawdzić, czy poszkodowany jest przytomny i czy oddycha, rozpocząć resuscytację i wezwać pogotowie.
B) Urazy oka i kości otaczających oczodół. Jeżeli doszło do perforacji gałki ocznej, nie wolno usuwać tkwiących w oku ciał obcych, natomiast należy ustabilizować oko i zasłonić je kapturem i udać się na ostry dyżur okulistyczny. Niewielkie ciało obce w worku spojówkowym (owad, ziarno piasku) można wypłukać (zanurzając oko w naczyniu z wodą lub obficie wlewając roztwór soli fizjologicznej do worka spojówkowego) lub po prostu usunąć bawełnianym gazikiem.
3. Uraz nosa
Nie należy próbować nastawiać złamanych kości nosa, wyrzucać oderwanych fragmentów ani samodzielnie wyjmować ciał obcych z nosa. Krwawienie z nosa należy opanować przez dokładne wydmuchanie nosa z krwią i skrzepów, uciśnięcie palcami skrzydełka nosa na 10-15 min oraz równoczesne przyłożenie zimnego okładu HOT/COLD na nos, czoło i kark. Podczas większego krwawienia należy usiąść z głową pochyloną do przodu, by wydobywająca się krew nie spłynęła do gardła i oskrzeli i postąpić jak wyżej. Stłuczony nos warto opatrzyć zimnym okładem.
4. Urazy zębów
W przypadku złamania zęba nie wolno podawać doustnie żadnych substancji, należy też oszacować ryzyko zakrztuszeniem się przez poszkodowane dziecko. Złamany ząb należy chronić w celu późniejszego przyklejenia. U starszych dzieci, jeśli chcemy zachować wybity ząb, trzeba włożyć do zębodołu albo opłukać wodą, włożyć do pojemnika z mlekiem i dostarczyć z właścicielem na ostry dyżur stomatologiczny. Jeżeli miejsce po wybitym zębie silnie krwawi, należy przyłożyć okład lodem na sam zębodół lub na policzek.
5. Zakrztuszenie i zadławienie
Postępować w zależności od ryzyka urazu wewnętrznego.
Jeżeli ciało obce znajdzie się w drogach oddechowych, należy spróbować je usunąć klepiąc silnie po plecach dziecka, leżącego na ręku lub kolanie, głową do dołu. W przypadku braku powodzenia towarzyszących zaburzeń oddychania – rozpocząć oddech zastępczy metodą usta-usta. Najczęściej do zadławienia, zakrztuszenia dochodzi w obecności świadków, którzy mogą wtedy zaobserwować u poszkodowanego kaszel efektywny (pod postacią płaczu, słownej odpowiedzi na pytania, głośnego kaszlu, możliwości nabrania powietrza przed kaszlem) lub nieefektywny (niemożność mówienia, cisza lub bezgłośny kaszel, niemożność oddychania, sinica, postępująca utrata przytomności).
6. Ukąszenia przez owady
Osy, pszczoły. Zazwyczaj użądlenie wiąże się z niewielką reakcją miejscową, która po usunięciu żądła ( w przypadku pszczoły) należy obłożyć zimnym okładem (lód, okład HOT/COLD). Następnie wykonuje się wysychający okład z sody (1 łyżeczka sody / 0,5 szklanki wody) albo można posmarować miejscowo działającym lekiem antyhistaminowym (np. dimetynden w maści).
Komary, meszki. Najskuteczniejszym lekiem miejscowym na świąd jest diametyden w maści. W przypadku bardzo nasilonego obrzęku i odczynu przypominającego uczulenie nie będzie błędem podanie doustnego leku antyhistaminowego (np. cetryzyny, loratadyny).
Kleszcze. Kleszcza należy usunąć jak najszybciej (najlepiej, zanim zdąży się wkręcić). Trzeba go uchwycić za tułów przy samej skórze, na przykład pęsetą, i delikatnie wyciągnąć ze skóry. Potem zdezynfekować to miejsce alkoholem albo przemyć wodą z mydłem. Wszelkie inne metody polegające na polewaniu go naftą, masłem, przypalaniu zapałką, pokryciu lakierem do paznokci są nie tylko nieskuteczne, ale i szkodliwe, ponieważ zwiększają ryzyko zakażenia (np. boreliozą) przez patologiczne odruchy żyjącego kleszcza.
7. Skaleczenia
Miejsce skaleczone należy oczyścić – starannie przemyć pod bieżącą wodą, nie używając do tego celu niczego poza jałowym gazikiem. Następnie trzeba zabezpieczyć miejsce krwawienia większym opatrunkiem (gaza) z przymocowaniem jej wygodną siatką opatrunkową lub, jeżeli skaleczenie jest małe, wystarczy plaster z opatrunkiem.
8. Drzazgi
Usunięcie drzazgi najlepiej wykonać po uprzednim schłodzeniu otaczających tkanek koampresem HOT/COLD. Po przemyciu skóry (woda z mydłem), a następnie przetarciu skóry wokół zranienia środkiem dezynfekcyjnym można usunąć drzazgę pęsetą (jeżeli fragment drewna wystaję spod skóry), igłą lekarską lub zwykłą igłą do szycia (tak robimy w przypadku, kiedy drzazga nie wystaje, ale jest widoczna przez skórę).
Jeżeli miejsce po drzazdze zaczyna boleć i ropieć lub puchnąć – należy niezwłocznie zaciągnąć porady chirurga.
9. Otarcia, zadrapania
Ranę należy przemyć pod wodą i usunąć zabrudzenia (żwir i ziemia w tym typie urazu nie należą do rzadkości), a następnie odkazić łagodnym płynem odkażającym (np. octanisept, woda utleniona; NIGDY SPIRYTUS!). Takiej rany nie należy zamykać opatrunkiem (plastrem), chyba że ma to wymiar psychologiczny, gdyż jej „wietrzenie” sprzyja wysychaniu i szybkiemu gojeniu. Dobre wyniki daje zastosowanie miejscowe wodnego roztworu gencjany, która przesusza i intensywnie barwi skórę, uniemożliwiając rozwój bakterii.
10. Zatrucie pokarmowe
Jeżeli dojdzie do zatrucia pokarmowego lub infekcji żołądkowo-jelitowej, to działaniem pierwszej pomocy poza leczeniem przeciw- gorączkowym jest zadbanie o właściwe nawodnienie dziecka, najlepiej doustnymi preparatami nawadniającymi (zawierają elektrolity i glukozę oraz pomagają absorbować wodę). Czas trwania zakażenia ulega skróceniu dzięki zastosowaniu probiotyków. Jeżeli nie wystarczy pojenie doustne- dziecko nie przyjmuje płynów i nadal je traci – należy niezwłocznie udać się do najbliższego pediatry, który zdecyduje o konieczności kroplówki.
Zadbajmy o bezpieczeństwo w czasie wakacji, a do domu wrócimy cali i zdrowi.
Z życzeniami udanych i bezpiecznych urlopów
Adam Chustecki dyrektor SPG ZOZ Nadarzyn
