KRONIKA KS.MALISZEWSKIEGO CZ.- VI

Część VI kroniki księdza Czesława Maliszewskiego

- Część 6 –

Parafia tutejsza, jak rzadko która na prowincji, posiada zakłady żeńskich zgromadzeń. Mają one na pewno swoje kroniki, a ja tu tyle podam, aby uwypuklić całość kroniki.
Kostowiec:
Jeden z kapłanów naszej diecezji, ksiądz W. Gorzeliński, zakupił folwarczek dla sióstr Rodziny Marii, około 80 lat temu, mający 3 włóki ziemi ornej i 2 włóki lasu. Ogromnie im się przydał i okolicy – nie tylko przez obecność księdza, gdyż za carskich czasów trzeba było kryć się z kaplicą, ale i wpływ umoralniający. Po wojnie 1914 r. przybył tu ksiądz Jan Franocki – poprawił rolnictwo, wybudował szkołę wzorową, jedną z najlepszych w powiecie. Kiedy te słowa piszę, ziemia, las, szkoła, zabudowania gospodarskie zostały zabrane – siostry mają dane na wychowanie dzieci upośledzone małoletnie, kaplicę jako filię parafii, dla siebie dach nad głową i ogród.
Derdy – Walendów:

Właściciel Walendowa z przyległościami, mniej więcej w tym samym czasie, gdy na Kostowiec przybyła Rodzina Marii, darował zgromadzeniu Sióstr M. B. Miłosierdzia (tzw. Magdalenkom), cały folwark oprócz lasu, a że Walendów nie był należycie urządzony – zamieszkały w lesistej osadzie Derdy i przeniosły się na Walendów na krótko przed wojną 1914 r. Derdy objęły Szarytki, jako zakład dla dzieci – tymczasowo, a że około 1930 r. opuściły to ustronie – wróciły i tam Magdalenki, jako dom oddzielny Walendowa. Zmarła niedawno przełożona w Walendowie wykończyła klasztor dla sióstr, postawiła kościół, doprowadziła do całego Walendowa prąd elektryczny i urządziła centralne ogrzewanie. Obecnie w Derdach siostry prowadzą zakład dla dzieci, a w Walendowie upośledzone i kalekie niewiasty mają opiekę i spokój.
Z pośród około 20 księży kapelanów przebywających w domach zakonnych tej parafii, wspomnę o 3 księżach kapelanach w Derdach.
Ks. Pawłowski Mateusz, syn Marcina i Magdaleny z Kwiatkowskich, urodzony w Chrząstówku pow. łęczyckiego 1850 r., 12 września. Po stracie żony wstąpił do seminarium warszawskiego i w 1887 r. otrzymał święcenia kapłańskie. Zdaje się w 1894 r. studenci uniwersytetu zamówili w katedrze mszę św. i tu urządzili gremialną manifestację patriotyczną – odprawił tę mszę świętą ks. Pawłowski jako wikariusz. Po dochodzeniu Bogu winny ducha został skazany do klasztoru w Oborach na pokutę. Po jakimś czasie otrzymał etat wikariusza w Borzęcinie, a osiadł u sióstr w Derdach jako kapelan. Chciał siostrom dopomagać w gospodarstwie, więc jeździł do Walendowa. Dnia 9 stycznia 1901 r., około godziny 7 wieczorem – koń z bryczką wrócił sam, a księdza znaleziono skrytobójczo zamordowanego – uderzeniem w głowę tępym narzędziem. Zabójca był znany – lecz dowodów nie znaleziono i pozostał bez kary.
Po nim przyszedł do Derd ks. Wincenty Kuderko, syn Szymona i Franciszki, urodzony 1 sierpnia 1837 roku, wyświęcony w 1860 r. Przedtem jako wzorowy proboszcz, pełen Ducha Bożego, w parafii Pęcice, ceniony wielce przez parafian, z Pęcic dojeżdżał jako spowiednik do sióstr w Derdach, a na stare lata pragnął przy nich zostać. Na wiosnę 1908 r. ksiądz kapelan przeziębił się – zapalenie płuc i 27.III. o godzinie 4 po południu zakończył życie. Ale co ważniejsze: Pogrzeb odbywał się w Pęcicach, na który przybył nieboszczyka serdeczny przyjaciel – jego rówieśnik i na cmentarzu w chwili składania ciała do grobu serce nie wytrzymało ciosu – upadł martwy. Trzeba zauważyć wypadek wyjątkowy.
Po ks. Kuderce przyszedł mój kolega ks. Wacław Studziński – jako rezydent zupełnie zdrów – przed 4 laty wyświęcony – lecz że nie chciał przyjmować przysięgi w języku rosyjskim od sołtysa – został pozbawiony etatu rządowego. Dopiero po kilku latach dano mu etat.